وقف

وقف:
عقد وقف عبارت است از اینکه عین مال حبس شود و منافع آن تسبیل شود.

حبس عین:
حبس عین بدین معنی است که مال از مالکیت واقف خارج شده و از نقل و انتقالات بعدی مصون بماند که به آن فک ملک نیز می گویند.

تسبیل منافع:
تسبیل منافع بدین معنی است که منافع وقف در راه معینی صرف شود.

اقسام وقف به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:
1- وقف عام
2- وقف خاص

1- وقف عام:
در وقف عام حق انتفاع به مصالح عامه و هم چنین بر غیر محصور مانند فقرا، دانشمندان و... تعلق می گیرد که قبول وقف با حاکم است و قبض آن در صورتی که متولی وجود داشته باشد توسط متولی و در صورت عدم وجود متولی قبض توسط حاکم صورت می گیرد.
نکته- منظور از حاکم دادستان عمومی و انقلاب است.

2- وقف خاص:
وقف خاص محصور است و در این نوع از وقف حق انتفاع به فرزندان و خویشاوندان واقف تعلق می گیرد. در وقف خاص قبول با موقوف علیهم می باشد و قبض در وقف خاص چنانچه خود واقف متولی باشد قبض با خود واقف است در غیر این صورت قبض با موقوف علیهم خواهد بود.

مراحل وقف:
وقف اعم از عام و وقوف خاص دارای دو مرحله می باشد که بدان اشاره می گردد:
1- مرحله قبل از قبض
2- مرحله بعد از قبض

1- مرحله قبل از قبض:
در این مرحله فقط ایجاب و قبول داریم و هنوز عقد وقف محقق نشده است و با رجوع، فوت یا حجر از بین می رود.

2- مرحله بعد از قبض:
با قبض عقد وقف محقق می شود و تاریخ عقد وقف تاریخ قبض می باشد.

اداره مال موقوفه در عقد وقف به دو دسته تقسیم می شود:
الف: اداره مال موقوفه در وقف عام:
اداره مال موقوفه با متولی می باشد و هرگاه متولی تعیین نشده باشد اداره آن با ولی فقیه خواهد بود.

ب: اداره مال موقوفه در وقف خاص:
اداره مال موقوفه با متولی می باشد و هرگاه متولی تعیین نشده باشد اداره آن با موقوف علیهم می باشد.

نکاتی در خصوص عقد وقف:
1- وقف عقدی دائمی است و نمی توان در آن مدت زمان تعیین نمود.
2- وقف بر نفس صحیح نمی باشد بدین شرح که واقف پرداخت دیون و مخارج خود را از منافع موقوفه قرار دهد باطل است.
3- در وقف بر مصالح عامه مانند وقف بر مساجد واقف می تواند از منافع وقف بهره مند گردد.
4- در وقف خاص هرگاه عنوان نسلاً بعد نسل وجود داشته باشد تا زمانی که یکی از نسل های موجود با وجود فرزند فوت شود فرزند او با توجه به اینکه نسل مقدم وجود دارد نمی تواند از وقف منتفع گردد.
5- فروش مال موقوفه صحیح نمی باشد مگر در صورتی که مال موقوفه خراب شود و یا اینکه ترس از آن باشد که منجر به خرابی گردد به صورتی که قابلیت انتفاع خود را از دست دهد.
6- فروش مال موقوفه صحیح نمی باشد مگر در صورتی که در بین موقوف علیهم اختلاف ایجاد شود به نحوی که منجر به قتل نفسی و یا جرح منتهی به قتل نفس گردد و یا منجر به خرابی مال موقوفه گردد.
7- وقفی که به ضرر طلبکاران صورت گرفته باشد صحیح نبوده و با اجازه طلبکاران صحیح و با عدم اجازه باطل می گردد.
8- وقف بر مقاصد غیر شرعی صحیح نمی باشد.